تقسيم بندی و انواع ذكر
تقسیم بندی ذیل البته قطعی نیست و برخی روشها و بخش بندیهای دیگری هم برای آن قائل شده اند.
در تقسيم بندي و انجام اذكار براي حصول و برآورده شدن حاجت، ميتوان انواع آنرا بدين طريق بيان نمود:
انواع ذكر
ذكر بر چند قسم تقسیم مى شود:
1 – تحمید
سعید قماط از فضل روايت كرده است كه گفت : به حضرت صادق – علیه السلام – عرض كردم : فدايت گردم! يك دعاى جامع به من بیاموز فرمود:
* احمد الله فانه لا يبقى احد يصلى الا دعا لك ، يقول : سمع الله لمن حمده .
يعنى : خداى را حمد كن كه در اين صورت ، هر نماز گزارى برايت دعا مى كند و مى گويد: خداوند بشنود سخن كسى را كه او را ستايش كند.
2- صورت تمجید
على بن حسان از يكى از يارانش از حضرت صادق – علیه السلام – روايت كرده است كه فرمود:
* كل دعاء لا يكون قبله تمجید فهو ابتر انما التمجید ثم الثناء .
يعنى : هر دعايى كه قبل آن ، تمجید نباش ابتر و منقطع است ، اول تمجید بعد ثناء. راوى گويد: عرض كردم : كمترين چیزى كه به عنوان تمجید كفايت مى كند چیست ؟ فرمود: بگو:
– اللهم انت الاول فلیس قبلك شى ء و انت الاخر، فلیس بعدك شى ء، و انت الظاھر فلیس فوقك شى ء و انت الباطن فلیس دونك شى ء، و انت العزيز الحكیم .
يعنى : خدايا! تو آن اولى هستى كه قبل از تو چیزى نیست ، تو آن آخرى هستى كه بعد از تو چیزى نیست ، تو آن غالبى هستى كه بر تراز تو چیزى نیست ، تو آن سرى هستى كه مخفى تر از تو چیزى نیست و تو عزيزى و حكیمى .
3- تهلیل و تكبیر
ربعى از فضیل از امام باقر يا امام صادق – علیھما السلام – روايت كرده است كه فرمود:
* اكثروا من التهلیل والتكبیر فانه لیس شى ء احب الى الله من التكبیر و التهلیل .
يعنى : تهلیل و تكبیر را زياد كنید كه چیزى نزد خدا محبوبتر از تكبیر و تهلیل نمى باشد. از پیامبر اكرم – صلى الله علیه و آله و سلم – روايت شده است كه فرمود:
* خیر العباده قول لا اله الا الله .
يعنى : بهترين عبادت ، گفتن لا اله الا الله است .
4- تسبیح
يونس بن يعقوب گويد:
* قلت لابى عبد الله علیه السلام : من قال : سبحان الله مائه مره ، كان ممن ذكر الله كثیرا؟ قال : نعم.
يعنى : به حضرت صادق – علیه السلام – عرض كردم : كسى كه صد بار بگويد سبحان الله ، آيا جزء كسانى خواهد بود كه خدا را زياد ذكر كرده ؟ فرمود: آرى .
5- تسبیح و تحمید
از حضرت صادق – علیه السلام – روايت شده است كه فرمود:
* قال امیر المومنین : التسبیح نصف المیزان ، و التحمید يملا المیزان ، ولا الا الله و الله اكبر ما بین السماوات و الارض .
يعنى : امیر المومنین – علیه السلام – فرمود: سبحان الله ، نصف ترازو را مى گیرد و الحمد الله ، آن را پر مى سازد و لا اله الا الله و الله اكبر، ما بین آسمانها و زمین را پر مى كند.
6 – ذكر ذيل
* اشهد ان لا اله الا الله و حده لا شريك له الها و احدا فردا صمدا لم يتخذ صاحبه ولا ولدا .
يعنى : شهادت مى دهم كه معبودى جز الله نیست تنهاست و شريكى ندارد، معبودى يگانه و يكتا و فرد و بى نیازى است كه نه همسرى اختیار كرده و نه فرزندى .
امام صادق – علیه السلام – فرمود:
– من قالها خمسا و اربعین مره كتب الله له خمسا و اربعین الف حسنه ، و محى عنه خمسا و اربعین الف
سیئه و رفع له خمسا و اربعین الف درجه ، و كان كمن قرا القران فى يومه اثنى عشر الف مره ، و بنى الله له بیتا فى الجنه .
يعنى : هر كس اين (اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له …) را چهل و پنج بار بگويد، خداوند متعال برايش چهل و پنج هزار حسنه مى نويسد و چهل و پنج هزار سیئه را از او محو مى نمايد و چهل پنج هزار درجه او را بالا مى برد، او چون فردى خواهد بود كه قرآن را در يك روز دوازده هزار بار خوانده باشد و ( بالاخره) خداوند سبحان خانه اى در بهشت برايش مى سازد).
7 – كلمات پنجگانه
پیامبر اكرم – صلى الله علیه و آله و سلم – فرمود:
* الا اعلمكم خمس كلمات خفیفات على اللسان ، ثقیلات فى المیزان ، يرضین الرحمن ، و يطردن الشیطان ، و هن من كنوز الجنه و من تحت العرش ، و هن الباقیات الصالحات . قالوا: بلى يا رسول الله ، فقال – صلى الله علیه و آله و سلم – : قولوا سبحان الله ، و الحمد الله ، ولا اله الا الله ، والله اكبر، ولا حول ولا قوه الا بالله العلى العظیم و قال خمس بخ بخ لهن ما اثقلهن فى المیزان .
يعنى : آيا پنج كلمه به شما بیاموزم كه بر زبان ، سبك باشد و در میزان ، عمل سنگین ، كلماتى كه خداوند رحمان را راضى كرده شیطان را طرد نمايند، كلماتى كه رسول الله ! فرمود: بگويید: سبحان الله و… منزه است خداوند! سپاس و ستايش مخصوص خداوند است ! معبودى جز خداوند نیست ، خداوند بزرگتر است و هيچ دگرگونى و قدرتى جز به واسطه خداوند بلند مرتبه با عظمت ، وجود ندارد آنگاه پنج مرتبه فرمود: به به به اين كلمات كه چقدر میزان را سنگین مى سازند.
8 – تسبیحات اربعه
از امام باقر – علیه السلام – روايت شده است كه فرمود:
* مر رسول الله – صلى الله علیه و آله و سلم – برجل يغرس غرسا فى حائط له فوقف علیه و قال : الا ادلك على غرس اثبت اصلا و اسرع ايناعا و اطیب ثمرا و ابقى ؟ قال : فدلنى يا رسول الله ، فقال ، اذا اصبحت و امسیت فقل : سبحان الله ، و الحمد لله ، ولا اله الا والله اكبر، فان لك بذلك ان قلته بكل تسبیحه عشر شجرات فى الجنه من انواع الفاكهه و هن من الباقیات الصالحات . قال : فقال الرجل : فانى اشهدك يا رسول الله ، ان حائطى هذا صدقه مقبوضه على فقراء المسلمین اهل الصدقه ، فانزل الله تبارك و تعالى .( ايات من القران : فاما من اعطى و اتقى و صدق بالحسنى فسنیسره للیسرى)
يعنى : رسول خدا – صلى الله علیه و آله و سلم – از كنار مردى گذر مى كردند كه رد باغش مشغول كاشتن درختى بود، حضرت ايستاد و به او فرمود: آيا درختى به تو معرفى كنم كه ريشه اش استوارتر باشد و زودتر برسد و میوه هاى پاكتر و با دوامتر بدهد؟. عرض كرد: راهنماى كن مرا اى رسول خدا! فرمود: هرگاه وارد صبح و شام شدى ، بگو: سبحان الله والحمد لله ولا اله الا الله و اكبر، كه اگر اين را بگويى براى تو در برابر هر يك تسبیح ، از هر میوه اى ده درخت در بهشت خواهد بود و اين كلانم يكى از مصاديق باقیات صالحات است .
9- استغفار
سكونى از حضرت صادق – علیه السلام – روايت كرده است كه فرمود:
* قال رسول الله – صلى الله علیه و آله و سلم -: خیر الدعاء الاستغفار .
يعنى : رسول خدا – صلى الله علیه و آله و سلم – فرمود بهترين دعا استغفاره است . و فرمود:
* ان للقلوب صدا كصدا النحاس فاجلوها بالاستغفار .
براي مطالعه بيشتر رجوع كنيد به عدة الداعى جمال السالکین شیخ احمد بن فهد حلى قدس سره الشریف، ترجمه حسین غفارى ساروى.
التماس دعا
اولین نفر باشید دیدگاهی ثبت میکند